Niestabilność stawu to subiektywne odczucie „uciekania” stawu i jego niestabilności w różnych pozycjach ułożeniowych lub podczas wykonywania określonych ruchów. W przypadku kolana stanowi duży problem z uwagi na ograniczenia dotyczące sportu, codziennej aktywności fizycznej, a nawet utrudnione funkcjonowanie przy niestabilności odczuwanej w trakcie chodu. Przede wszystkim jednak zwiększa ryzyko kontuzji.
Niestabilność stawu kolanowego wynika najczęściej z przebytego urazu więzadła stabilizującego. Zazwyczaj kontuzje obejmują więzadła krzyżowe (częściej przednie) lub poboczne. Uszkodzenie struktur więzadłowych może prowadzić do rzeczywistej niestabilności kolana w sytuacji kiedy więzadła są niewydolne lub zaburzeń priopriocepcji, które odczuwane są subiektywnie jako niestabilność. W pierwszym przypadku więzadło nie spełnia swojej funkcji i powierzchnie stawowe mogą przesuwać się względem siebie. W zaburzeniach priopriocepcji uszkodzeniu ulegają receptory odpowiedzialne za informacje o ułożeniu stawu w przestrzeni. Potocznie mówi się o „uciekającym kolanie” jednak rodzajów niestabilności może być sporo.
Klasyfikacja niestabilności stawu kolanowego
Istnieje kilka klasyfikacji dzielących niestabilność kolana ze względu na rodzaj i zakres urazu. Wyróżnia się więc ostrą niestabilność stawu kolanowego pojawiającą się bezpośrednio po urazowym uszkodzeniu tkanek oraz niestabilność przewlekłą, która postępuje stopniowo. Niestabilność dzielona jest także na prostą, w przypadku uszkodzenia jednego więzadła, lub złożoną, kiedy dochodzi do rozległego urazu większej liczby tkanek. Bardziej szczegółowy podział dzieli niestabilność prostą na: przednią niestabilność stawu kolanowego (uszkodzenie więzadła ACL – krzyżowego przedniego), tylną niestabilność stawu kolanowego (uszkodzenie więzadła PCL – krzyżowego tylnego), przyśrodkową niestabilność stawu kolanowego (uszkodzenie więzadła MCL – pobocznego piszczelowego/ przyśrodkowego) oraz boczną niestabilność stawu kolanowego (uraz w obrębie więzadła LCL – pobocznego strzałkowego/bocznego).
W przypadku złożonej formy mówimy na przykład o przednio-bocznej niestabilności kolana. Klinicznie często wykorzystywana jest klasyfikacja O’Donoghue, w której oceniany jest stopień urazu w 5-stopniowej skali. Stopień pierwszy oznacza w niej poprawne funkcjonowanie stawu i brak ograniczeń. Dwójka to nieznaczny luz w stawie oraz ból występujący powysiłkowo. Stopień 3 określa niestabilność, której konsekwencją są skręcenia lub zwichnięcia stawu kolanowego. Duża niestabilność, nawykowe zwichnięcia i silny ból, znacznie ograniczające codzienne funkcjonowanie to stopień 4. W stopniu 5 mówimy o niestabilności całkowicie uniemożliwiającej ruchomość stawu.
Objawy „uciekającego kolana”
Najważniejszym objawem niestabilności kolana jest subiektywne odczucie niepewności i uciekania stawu kolanowego. Często zgłaszanym objawem jest także przeskakiwanie w stawie. Objawem towarzyszącym różnym stopniom niestabilności jest ból występujący stale, podczas wykonywania określonych czynności lub po wysiłku. W zaawansowanych stadiach niestabilności obserwuje się także nawracające skręcenia lub zwichnięcia stawu, a także jego blokowanie i uczucie sztywności. W przypadku pojawienia się stanu zapalnego, wynikającego z niestabilności” może występować obrzęk kolana.
Leczenie niestabilności stawu kolanowego
Pierwszym krokiem w leczeniu niestabilności kolana jest zawsze szczegółowa diagnostyka i poznanie przyczyny „uciekania kolana”. Następnie w zależności od wieku, poziomu aktywności fizycznej i stanu zdrowia podejmowane jest leczenie zachowawcze lub operacyjnie. W pierwszej kolejności zaleca się zawsze próbę leczenia fizjoterapeutycznego (zachowawczego). Przy nieskutecznym leczeniu zachowawczym Pacjent kierowany jest do leczenia inwazyjnego. W przypadku niestabilności leczenie operacyjne jest dosyć często wykorzystywane, szczególnie w przypadku osób uprawiających sport. Po leczeniu operacyjnym bezwzględnie wskazana jest wczesna fizjoterapia w celu stopniowego uruchomienia operowanego stawu. Początkowo pacjent porusza się w stabilizatorze, o kulach, które w przebiegu terapii zamieniane są na samodzielny chód bez pomocy i zewnętrznej stabilizacji. Proces fizjoterapii obejmuje kontrolę stanu zapalnego poprzez stosowane fizykoterapii i terapii manualnej.
Terapia manualna oraz mięśniowo-powięziowa pozwalają także odzyskać pełną ruchomość w stawie. Kluczowym elementem w powrocie do sprawności są ćwiczenia ruchowe. Podstawowym ich elementem jest praca nad prawidłową mechaniką stawu w łańcuchu zamkniętym. Należy przywrócić ruch we właściwej osi pracy nie tylko kolana ale całej kończyny dolnej. Tak wypracowane elementy wykorzystywane są następnie w pracy dynamicznej. Równocześnie należy również zadbać o przywrócenie pełnej siły mięśni obu kończyn i wyrównanie dysbalansów mięśniowych wynikających z wcześniejszej niestabilności. Fizjoterapia powinna obejmować także współpracę z trenerem motorycznym/ medycznym/ personalnym, który w oparciu o progresywną formę treningu stopniowo przygotuje kończynę do powrotu do sportu.
Artykuł powstał we współpracy ze sklepem ze specjalistycznymi artykułami do rehabilitacji – Bitmed.pl
Należy pamiętać, że informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i nie stanowią zamiennika profesjonalnej porady. Zawsze skonsultuj się z lekarzem lub innym specjalistą przed podjęciem jakichkolwiek działań.
