Witamina D jest jedną z substancji kluczowych dla zachowania właściwej pracy organizmu. Występuje w dwóch postaciach, jako witamina D3 i D21 i wpływa przede wszystkim na utrzymanie równowagi gospodarki wapniowo-fosforanowej.2 Jej niedobory mogą powodować poważne choroby, w tym większe ryzyko rozwoju osteoporozy, cukrzycy czy otyłości.1
Jak rozpoznać niedobory witaminy D? Czym one grożą? Jak uzupełnić odpowiednią ilość witaminy D we krwi? Sprawdź!
Czym jest witamina D? Rola w organizmie
Witamina D jest jedną z kluczowych substancji odżywczych, rozpuszczalnych w tłuszczach. Występuje w dwóch formach, jako witamina D2 (ergokalcyfelor) i D3 (cholekalcyfelor). Jej głównym metabolitem jest 25(OH) witamina D i to właśnie jego stężenie oznacza się w badaniu krwi, pozwalającym ocenić poziom witaminy D w organizmie.1
Witamina ta jest kluczowa dla zachowania równowagi gospodarki fosforanowo-wapniowej. Jej obecność ma znaczenie także w procesach różnicowania się komórek i ich dojrzewania. Z tego względu jest niezbędna do zachowania prawidłowych funkcji organizmu. Oprócz tego witamina D wzmacnia odporność i ma działanie przeciwbakteryjne oraz łagodzi stany zapalne. Reguluje wydzielanie insuliny, dlatego jej zbyt mała podaż w organizmie może zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.2
Skąd czerpać witaminę D? Źródła i normy
Witamina D ma 2 podstawowe źródła – dietę oraz syntezę skórną. W przypadku diety źródłem witaminy D2 są przede wszystkim produkty roślinne, z kolei witaminy D3 – zwierzęce. Witaminę D2 można znaleźć również w grzybach. Najlepszym źródłem witaminy D są:1
- tłuste ryby, takie jak łosoś, tuńczyk, sardynki;
- tran,
- przetwory mleczne, np. jogurty, sery;
- mleko kobiece;
- jaja kurze, a szczególnie żółtko.
Drugim ważnym źródłem witaminy D jest jej synteza w skórze pod wpływem słońca. Na skutek promieniowania słonecznego prowitamina D3 zostaje w organizmie przekształcona do prewitaminy D3, która m.in. pod wpływem ciepła redukuje się do czystej i aktywnej witaminy D.1
Jednak ze względu na warunki atmosferyczne panujące w Polsce obserwuje się deficyt w zakresie witaminy D3 pozyskiwanej z syntezy skórnej. Jednocześnie uzupełnienie pełnego, dziennego zapotrzebowania wraz z dietą okazuje się trudne. Dlatego też szczególnie w okresie jesienno-ziomowym, zaleca się przyjmowanie dodatkowych dawek witaminy D w postaci suplementu.
Normy dla kobiet powyżej 19. roku życia wynoszą 15 µg na dobę. Zapotrzebowanie to utrzymuje się na tym samym poziomie również w ciąży.3
Objawy niedoboru witaminy D – jak rozpoznać?
Niedobory witaminy D są bardzo powszechne. Oprócz trudności związanych z dietą i syntezą skórną są pewne grupy osób bardziej narażone na niedobory tej substancji. Należą do nich osoby zmagające się z otyłością, cukrzycą, astmą, nadciśnieniem tętniczym, zapaleniem stawów czy chorobami nerek.4 Większe zapotrzebowanie na witaminę D obserwuje się również u kobiet w okresie menopauzy, zmagających się z osteoporozą.5
Deficyt witaminy D można rozpoznać po4:
- spadkach odporności (zaburzenia układu odpornościowego)
- większej tendencji do złamań, ze względu na demineralizację układu kostnego;
- zaburzeniach w obrębie funkcjonowania układu nerwowego.
Stężenie witaminy D poniżej wskazanej normy, utrzymujące się przez dłuższy czas ma znaczący wpływ na zdrowie człowieka. Małe stężenie witaminy D może prowadzić do rozwoju nowotworów, krzywicy (u dzieci), cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych, otyłości, depresji czy schizofrenii.1
Co wybrać do stosowania witaminy D? Suplementacja
Podstawą w uzupełnieniu niedoborów witaminy D musi być dieta oraz w miarę możliwości synteza skórna. Nie zawsze jest to możliwe, dlatego w takiej sytuacji warto sięgnąć po dodatkowe wsparcie w postaci suplementacji witaminy D.2 Każdy suplement diety posiada oznaczenie, odnośnie stężenia danej substancji. Stosując takie preparaty, należy przyjmować je zgodnie z zaleceniami producenta, aby zapewnić prawidłowe wchłanianie substancji oraz uniknąć sytuacji przedawkowania witaminy D.6
Bibliografia:
- Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 4, 203–210.
- Tuchendler D., Bolanowski M., Sezonowość zmian stężeń witaminy D w organizmie człowieka, Endokrynologia Polska, 2009.
- Jarosza M. i inni, Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, 2020.
- Wnęk D., Witamina D – skutki jej niedoboru i nadmiaru oraz źródła pokarmowe, Medycyna Praktyczna, 2021, dostęp: 22.08.2022.
- Wawrzyniak A. i inni, Dawkowanie witaminy D u kobiet z osteoporozą pomenopauzalną, Forum Medycyny Rodzinnej, 2015.
- Wąsiak W., Leki, suplementy diety czy żywność funkcjonalna?, Tutoring Gedanensis 5(1)/2020 (19-23).
Należy pamiętać, że informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i nie stanowią zamiennika profesjonalnej porady. Zawsze skonsultuj się z lekarzem lub innym specjalistą przed podjęciem jakichkolwiek działań.
